Szawuot to drugie w kolejności święto należące do tak zwanych שלושת הרגלים / szloszet ha-regalim - trzech świąt pielgrzymich.
Jednak jest od nich różne - po pierwsze trwa tylko jeden dzień (w diasporze - dwa dni), po drugie - jego data nie jest wyraźnie oznaczona w Biblii.
Zamiast tego jest powiedziane, że przypada ono siedem pełnych tygodni od dnia przyniesienia do Świątyni "omeru" - naręcza pierwszej zżętej pszenicy, co dzieje się w pierwszym dniu Pesach.
Od tego sposobu liczenia właśnie pochodzi jego główna nazwa.
Jest ono niezwykłe także pod tym względem, że ma tak wiele nazw - tych najważniejszych jest w sumie aż siedem! Niektórzy uważają, że nie jest to przypadkowe.
Zatem poza nazwą Szawuot - świętem Tygodni, mamy także "Chag Ha-Kacir" - święto żniw; Chag Ha-Bikurim - święto pierwszych plonów; Chag Ha-Chamiszim - święto pięćdziesięciu [dni]; aceret - świąteczne zgromadzenie, dzień święta; Chag Matan Tora - święto nadania Tory; Jom Ha-Kehel - dzień zgromadzenia.
W Talmudzie i innych źródłach można znaleźć jeszcze inne określenia tego święta, istnieją też nazwy ludowe.
To z jednej strony święto o tradycji rolniczej, z drugiej zaś - jest łączone z wielkim wydarzeniem w dziejach ludu Izraela - nadaniem Tory na Synaju.
Oto karta ze słynnego modlitewnika, zwanego "modlitewnikiem Rotschilda". To przepięknie iluminowany i zdobiony rękopis, który powstał w północnych Włoszech około 1450 roku.
Możecie pewnie rozpoznać dwa hebrajskie słowa na szczycie strony: משה קיבל / Mosze kibel - "Mojżesz otrzymał".
(Zdjęcie ze strony Jewish Teological Seminar)
Jeszcze jeden piękny iluminowany manuskrypt z modlitwami na Szawuot - machzor, czyli specjalny modlitewnik na święta, z kolekcji Biblioteki Narodowej Izraela.
W noc święta Szawuot wiele religijnych osób przestrzega obyczaju zwanego "tikun leil Szawuot" - całonocnego studiowania tekstów religijnych, w oczekiwaniu na dzień, będący upamiętnieniem nadania Tory na Synaju.
Jednym z tradycyjnych wyjaśnień tego obyczaju jest w gruncie rzeczy dość zabawna historia z jednego z midraszy - kiedy lud Izraela zgromadził się pod górą Synaj, czekając na powrót Mojżesza, ludzie zwyczajnie zjedli kolację i położyli się spać. Rano zaspali i gdy zjawił się Mojżesz z przykazaniami, musiał ich obudzić... Brzmi znajomo?
Dlatego teraz wierni nie kładą się spać w oczekiwaniu na rocznicę tego doniosłego momentu - by okazać, że obecnie ich podejście jest całkiem inne.
Jest to jednak obyczaj stosunkowo nowy, który rozwijał się stopniowo, początkowo w środowisku uczonych kabalistów. Obecnie jest przyjęty wśród wszystkich społeczności żydowskich.
"Tikun leil Szawuot" to również tytuł specjalnego zbioru tekstów, które studiuje się i recytuje tej nocy. Zawiera on między innymi fragmenty wszystkich ksiąg Biblii, Miszny, dzieł kabalistycznych oraz 613 przykazań.
Co do samego słowa תיקון / tikun również istnieje kilka wyjaśnień. Jest to słowo aramejskie, które pojawia się w księdze "Zohar", gdzie znaczy "ozdobienie". Z drugiej strony można rozumieć je jako słowo hebrajskie - "naprawa" - jako próbę naprawy popełnionych błędów.
Współcześnie w środowiskach nie ortodoksyjnych całonocna nauka Tory może obejmować też inne formy i tematy.
My naturalnie zachęcamy Was do intensywnej nauki hebrajskiego - każda okazja jest dobra.
Do zwyczajów przyjętych w czasie tego święta należy między innymi czytanie jednej z ksiąg biblijnych, nazywanych księgami "pięciu megilot" - dosłownie "pięciu zwojów". Trochę podobnie jak w czasie Purim czyta się na głos Księgę Estery, w czasie Szawuot czyta się Księgę Rut - מגילת רות / megilat Rut.
Jest to opowieść dziejąca się w starożytnym Izraelu, w epoce Sędziów.
Jej tytułowa bohaterka jest, co ciekawe, Moabitką, a nie Żydówką. Jest ona synową Naomi, kobiety żydowskiej, która wraz z mężem i synami przywędrowała do Moabu uciekając przed głodem. Kiedy umiera mąż i dwaj synowie Naomi, postanawia ona wrócić do Ziemi Izraela, a Rut jej towarzyszy. Jest to więc także, pomijając wszystko inne, piękna opowieść o sile kobiet i sile miłości nieromantycznej.
Księgę Rut czyta się w czasie święta Szawuot przede wszystkim z powodu zbieżności w czasie - opisywane wydarzenia dzieją się w czasie żniw pszenicy i motyw kłosów i pól ze zbożem odgrywa tam dużą rolę.
Po drugie z rodu Rut wywodzi się sam król Dawid, który według tradycji urodził się i także umarł w święto Szawuot.
Księgę Rut uważa się także za opowieść o obcym, który zostaje przyjęty w gronie wyznawców judaizmu - i podkreśla się uniwersalne znaczenie Tory, którą lud Izraela otrzymał właśnie w święto Szawuot.
Poniżej możecie zobaczyć fragment pięknego rękopisu, zawierającego trzy księgi: Pieśń nad Pieśniami, księgę Koheleta i właśnie księgę Rut. Ilustracja przedstawiająca króla Dawida znajduje się na zakończenie tekstu księgi Rut.
Zdjęcie ze strony Hebrew Union College.
A oto słowniczek na Szawuot, będący niewielkim podsumowaniem obyczajów i tradycji tego święta.
 |
Słowniczek na święto Szawuot |
|
|
święto Szawuot - Tygodni |
Chag Szawuot |
חג שבועות |
|
Trzy Święta Pielgrzymie |
Szloszet ha-Regalim |
שלושת הרגלים |
|
Świątynia |
Bejt Ha-Mikdasz |
בית המקדש |
|
liczenie “omeru” |
sfirat ha-omer |
ספירת העומר |
|
siedem tygodni |
sziwa szawuot |
שבעה שבועות |
|
żniwa |
kacir |
קציר |
|
pszenica |
chita |
חיטה |
|
pierwsze plony |
bikurim |
ביכורים |
|
miesiąc siwan |
siwan |
סיוון |
|
Dzień Nadania Tory |
Jom Matan Tora |
יום מתן תורה |
|
Dziesięć Przykazań |
Aseret ha-Dibrot |
עשרת הדיברות |
|
całonocne studiowanie Tory |
Tikun lejl Szawuot |
תיקון ליל שבועות |
|
zieleń na Szawuot |
jerek le-Szawuot |
ירק לשבועות |
|
potrawy mleczne |
maachalej chalaw |
מאכלי חלב |
|
Święto Wody |
Chag ha-maim |
חג המים |
|
papierowe wycinanki |
migzarot nejar |
מגזרות נייר |
Na zakończenie Szawuot - specjalna chałka o nazwie חלת הר סיני / chalat har Sinaj - chałka "góra Synaj", która wywodzi się z tradycji Żydów hiszpańskich.
Ta niesamowita chałka składa się z siedmiu kręgów, symbolizujących "siedem niebios" - po hebrajsku שבעת רקיעים / sziwat rekiim, oraz siedem tygodni pomiędzy Pesach a Szawuot.
Centralny krąg zaś symbolizuje górę Synaj.
