Fundacja im. prof. Mojżesza Schorra

Parasza - פרשה

Fragment Tory odczytywany w synagodze z okazji szabatów, świąt oraz w dni powszednie w poniedziałki i czwartki. Nazwy szabatów korespondują z nazwami odpowiednich fragmentów. Podział tekstu Tory na 54 parsze jest niezależny od podziału na rozdziały i wersy. Występuje we wszystkich odłamach judaizmu i opiera się o podział wprowadzony przez Majmonidesa w dziele Miszne Tora. Podział jest wizualnie zaznaczony na zwojach Tory za pomocą odstępów i pustych przestrzeni. Podział w formie pustej linii bez tekstu oznacza parszę nazywaną parsza otwarta (parsza ptucha) a podział w formie linii skończonej w środku kolumny tekstu to parsza zamknięta (parsza sgura).

Parochet - פרוכת

Zasłona zakrywająca zwoje Tory w aron ha-kodesz. Jest bezpośrednim nawiązaniem do 
zasłony, która oddzielała w Światyni Jerozolimskiej miejsce święte świętych od głównego pomieszczenia świątynnego (Księga Wyjścia 36:31-33). Parochety zrobione są zwykle z aksamitnej tkaniny bogoato zdobionej haftami. Hafty te zwykle przedstawiają lwy podtrzymująe Tablice Przymierza, gwiazdy Dawida czy koronę Tory. Zwykle za parochetem znajdują się drzwi. W tradycji Żydów wloskich były używane dwa parochety, zewnetrzny i wewnetrzny, widoczny po otwarciu drzwi aron ha-kodesz. Według zwyczaju wraz ze zmianami w kalendarzu liturgicznym zmienia się także kolor parochetu. Na przyklad biały prochet wiesza się w okresie noworocznym, zielony na Szawout, w post Tisza be-aw czarny.

Pesach - פסח

Święto rozpoczynające się piętnastego dnia miesiąca nisan. Trwa siedem dni w Izraelu, osiem dni w diasporze. W Izraelu pierwszy i ostatni dzień obchodzone są jako święta, zaś w diasporze dwa pierwsze i dwa ostatnie. Pozostałe dni to pół święta. Wraz z Szawuot i Sukot – jedno ze świąt pielgrzymich. W wigilię Pesach urządza się uroczystą kolację sederową w trakcie której odczytuje się „Hagadę na Pesach” – tekst opowiadający o wyjściu Żydów z Egiptu i mający na celu podtrzymanie pamięci o tym wydarzeniu. Podczas święta ściśle przestrzega się zasad koszerności na Pesach. Produkty dozwolone w czasie święta nie mogą zawierać zakwasu. Tradycja Żydów orientalnych oraz europejskich nieco się różni. Ci ostatni spożywają kitnijot – produkty z roślin strączkowych. Pesach jest świętem wolności. Jest także świętem wiosny.

Pidjon ha-ben – פדיון הבן

Wykupienie syna; ceremonia wykupienia pierworodnego potomka płci męskiej od zobowiązań w stosunku do służby świątynnej (kohenów). Aby przeprowadzić ceremonię muszą być spełnione między innymi następujące warunki: dziecko powinno się urodzić w naturalny sposób, nie przez cesarskie cięcie, powinno być pierwszym dzieckiem wychodzącym z łona matki, to znaczy syn matki, która wcześniej poroniła już nie jest uważany za pierworodnego i nie dokonuje się jego wykupu, poza tym syn kohena i lewity, także nie podlega wykupowi.
Uroczystość ma miejsce kiedy dziecko ukończy jeden miesiąc. Kapłan w zamian za pięć srebrnych monet dokonuje wykupu. Następnie udziela dziecku błogosławieństwa kapłańskiego, po czym odbywa się uczta.

Pijut - פיוט

Poemat liturgiczny wykonywany podczas ceremonii religijnych. Początkowo termin odnosił się do wszystkich pieśni i poematów religijnych. Współcześnie do pijut zalicza się tylko te pieśni, które mają charakter hymnów. Najbardziej znanym poematem tego typu jest „Adon Olam” pochodzący z jedenastowiecznej Hiszpanii, czy śpiewany na wejście szabatu – „Lecha dodi”.

Pikuach nefesz – פיקוח נפש

Obowiązek ratowania życia ludzkiego; jednen z podstawowych obowiązków w judaizmie. Dla ratowania życia można złamać prawo religijne. Pikuach nefesz stoi ponad zakazami obowiązującymi w szabat. Umożliwia także przerwanie postu w Jom Kipur, jeśli zagraża bezpośrednio życiu poszczącego. Biblijnym źródłem tego obowiązku są fragmenty z Księgi Kapłańskiej 18:5, Ks. Ezechiela 20:11 i Nehemiasza 9:29. Obowiązek ten podtrzymuje także Talmud (w traktacie Joma).

Psukej de-zimra - פסוקי דזימרה

Część modlitwy porannej składająca się z błogosławieństw, psalmów i cytatów z pism. Celem jest wychwalanie Boga zanim wzniesie się do Niego prośby zawarte w Szacharit – właściwej modlitwie porannej. Zawartość Psukei de-zimra zmienia się w cyklu rocznym.

Purim - פורים

Los; święto przypadające 14 dnia miesiąca adar, w roku przestępnym obchodzone w drugim adarze. Upamiętnia ocalenie Żydów perskich. Wydarzenia miały miejsce w Imperium Perskim za panowania Ahaszwerosza a zostały opisane w księdze Estery. Wezyr króla Persji zaplanował zagładę wszystkich Żydów mieszkających w królestwie. Żona króla Estera dowiedziawszy się o jego planach wybłagała u króla zmianę planów ratując tym samym swoich rodaków a skazując na śmierć Hamana i jego synów. Święto symbolizuje zatem trwałość narodu żydowskiego, który istnieje pomimo wielu niesprzyjających wydarzeń. W dniu święta każdy Żyd ma obowiązek wysłuchania czytanej na głos w synagodze Księgi Estery. Zwyczaj nakazuje, by w momencie czytania imienia prześladowcy – Hamana, zagłuszać je przy pomocy klaskania lub grzechotania. Inny zwyczaj nakazuje spożyć znaczne ilości alkoholu – tyle, by nie być w stanie odróżnić zawołania „błogosławiony Mordechaj” od „przeklęty Haman”.

Purim katan - פורים קטן

W roku przestępnym, w którym dodawany jest drugi miesiąc adar, święto Purim obchodzone jest w drugim adarze, natomiast w pierwszym adarze przypada tzw. Purim katan - mały purim.

Purim szpil – פורים שפיל

Z języka jidysz, sztuka purimowa. Przedstawienia odgrywane w święto Purim, o bardzo prześmiewczym charakterze. Ich akcja zwykle odnosi się do historii opisanej w Księdze Estery, choć owo odniesienie może być bardzo luźne, a sama sztuka traktować o jakichś aspektach życia współczesnego.