default_mobilelogo
  • bannerschorr1ang.jpg
  • bannerschorr2ang.jpg
  • bannerschorr3ang.jpg
  • bannerschorr4ang.jpg

Słownik pojęć judaistycznych

Raw

Raw - רב

Rabin, nauczyciel religijny; nazwa pochodzi z rdzenia oznaczającego wielkość. Tytuł nadawany regijnemu liderowi danej społeczności skupionej wokół synagogi, który pełni funkcje administracyjne, kieruje życiem religijnym wspólnoty – prowadzi nabożeństwa, pełni rolę doradcy i interpretatora prawa religijnego. Nie jest duchownym a jego autorytet opiera się o wiedzę i pobożność. Formalnie wszyscy rabini są sobie równi, a hierarchia dotyczy tylko autorytetu wiedzy. 
Funkcja rabina pojawiła się w historii judaizmu po zburzeniu Świątyni, kiedy należało zreformować i dostosować religię do nowych warunków. Pierwsi rabini wywodzili się z kręgu „uczonych w Piśmie”. Organizowali życie religijne i dostosowywali prawo do sytuacji, kiedy zabrakło Świątyni. Współcześnie, choć funkcję tę sprawują głównie mężczyźni, którzy ukończyli wyższą szkołę talmudyczną i zostali ordynowani na rabinów, niektóre odłamy reformowane akceptują także kobiety na tym stanowisku.

   
Rosz chodesz

Rosz chodesz - ראש חודש 

Początek miesiąca w kalendarzy religijnym, zwykle pierwszy dzień miesiąca, choć w przypadku  miesięcy, które liczą trzydzieści dni także ostatni dzień miesiąca jest uważany za pierwszy dzień kolejnego. W Księdze Wyjścia 12:1-2 oraz Liczb 10:10 Bóg nakazuje Mojżeszowi uroczyste obchodzenie Rosz Chodesz. Także księgi prorockie zawierają informacje o początku miesiąca. Uważa się, że w czasach biblijnych był on dniem odpoczynku od pracy. Zaś informację z Księgi Samuela można interpretować, że Rosz chodesz obchodzono dwa dni, choć być może dotyczy to jedynie określonych miesięcy. Za czasów Świątyni składano tego dnia specjalne ofiary. W czasach talmudycznych nadejście Rosz chodesz było ogłaszane przez Sanhedryn po zbadaniu świadectw tych, którzy widzieli molad (nów księżyca). Informacja o początku miesiąca była przekazywana gminom żydowskim za pomocą ognisk i pochodni palonych na szczytach gór. Kiedy zwyczaj ten przejęli także Samarytanie, zaprzestano przekazywania informacji w ten sposób. Wysłańcy Sanherdynu przejęli tę funkcję.
Obecnie termin Rosz chodesz jest ustalony za pomocą kalendarza wprowadzonego przez Hilela. W szabat poprzedzający początek miesiąca ogłasza się jego nadejście. Jeśli Rosz chodesz wypada w szabat, to jego nadejście ogłasza się w szabat tydzień wcześniej. Nigdy nie ogłasza się nadejścia Rosz chodesz tiszre. W Rosz chodesz  zachodzą zmiany w modlitwach. Do Szmone esre oraz Birkat ha-mazon dodaje się jaale we-jawo. W modlitwie porannej dodaje się Halel oraz czytanie Tory, po czym następuje musaf - modlitwa dodatkowa. Modlitwa Kidusz lewana jest recytowana już po nadejściu nowego miesiąca, zwykle w sobotę wieczorem. Istnieje zwyczaj poszczenia w dzień poprzedzający Rosz chodesz, stąd często ten dzień nazywany jest Jom Kipur Katan. Współcześnie popularnym zwyczajem są spotkania kobiet. Tematy spotkań są różne, często dotyczą roli kobiety w judaizmie lub poświęcone są edukacji religijnej.

   
Rosz ha-szana

Rosz ha-szana - ראש השנה

Początek roku, nowy rok. Święto przypadające pierwszego i drugiego dnia miesiąca tiszrei. Wg kalendarza święto nie może wypaść w pierwszy, czwarty lub szósty dzień tygodnia. Rozpoczyna nowy rok dla ludzi, zwierząt i umów. To początek tzw. Strasznych Dniu lub Dziesięciu Dni Skruchy – okresu rozpoczynającego cykl tzw. Wielich Świąt w miesiący tiszrei (od Rosz ha-Szana do Simchat Tora). Dzień uważany za dzień przypomnienia o konieczności skruchy, przypomnienia za pomocą dęcia w róg barani – stąd inna nazwa święta – Zikaron terua. Rosz ha-Szana jest świętem, podobnie jak święta pielgrzymie. Do liturgii na ten dzień dodaje się szereg dodatkowych modlitw, w tym powtórzenia Amidy i najdłuższy spośród świąt musaf. Składa się tradycyjne życzenia – szana towa u-metuka, czyli dobrego i słodkiego roku. Jako, że rozpoczynają się wtedy Straszne Dni prowadzące do Jom Kipur, kiedy Bóg ma podejmować decyzje dotyczące losu ludzi na cały rok, dodaje się często do życzeń sformułowanie – obyś był zapisany i zapieczętowany na przyszły rok (ktiwa we-chatima towa). Pierwszego dnia po południu odprawiany jest nad brzegiem płynącej wody (rzeki) obrzęd tasz lich, dzięki któremu rytualnie pozbywa się grzechów wytrząsając zakamarki kieszeni, bądź rzucając do wody kawałki chleba lub kamyki.
Tradycyjnie w Rosz ha-Szana spożywa się słodkie potrawy, z najpopularniejszym jabłkiem maczanym w miodzie na czele. Dodatkowo spożywa się daktyle, granaty czy gefilte fisz.

   
Ruach ha-Kodesz

Ruach ha-Kodesz – רוח הקודש

Duch Święty; w judaizmie termin opisujący bezpośrednie „narzędzie komunikacji Boga i ludzi” - ducha Boskiego, natchnienie autorów biblijnych, które miały powstać pod jego wpływem.

   

Contact Us

        

Prof. Moses Schorr Foundation

6 Twarda St
00-104 Warsaw
phone: 22 620 34 96
e-mail: schorr@jewish.org.pl