Bella Szwarcman - Czarnota
Zbliża się Purim. Podczas tego święta czytamy dwukrotnie Księgę Estery, studiując wnikliwie postępowanie jej bohaterów. Niewątpliwie jedną z pierwszoplanowych postaci jest Mordechaj, kilkakrotnie w Księdze określony jako „Żyd Mordechaj”.
Wielu komentatorów uważa, że wynika to z tego, iż manifestował on swoją żydowskość, chcąc odróżnić się od tych Żydów, którzy zbytnio dali się zwieść królowi Ahaswerusowi, zapominając o swej tożsamości. Wiąże się z tym niezmiernie istotny problem - jak ma postępować Żyd w diasporze. Jest rzeczą jasną, że powinien wykonywać swe obowiązki jako obywatel danego kraju i być wobec niego lojalny. Zobowiązywał Żydów do tego już prorok Jeremiasz: „A starajcie się o pomyślność miasta, do którego skazałem was na wygnanie, i módlcie się za nie do Pana, bo od jego pomyślności zależy wasza pomyślność!” (Jer 29,7).Mordechaj bywał na dworze królewskim, świadcząc na nim liczne usługi. Pamiętajmy też o tym, że ocalił też królowi życie. Nie przeszkadzało mu to być dobrym Żydem – cokolwiek by to nie znaczyło.Nieposłuszeństwo wykazał Mordechaj wtedy, gdy z rozkazu króla należało pokłonić się nisko przed Hamanem. Królowi zapewne Mordechaj by się pokłonił, gdyż Tora nie zakazuje pokłonów przed obliczem osoby rządzącej. Jednak nieposłuszeństwo Mordechaja nie miało charakteru, by tak rzec, obywatelskiego, lecz religijny - bicie pokłonów przed Hamanem oznaczało dla niego kult jego osoby, a zatem idolatrię.Komentatorzy zauważyli rzecz niezmiernie interesującą: otóż początkowa część zdania rozpoczynająca opis całego zdarzenia sytuacji napisana jest w czasie przeszłym, ale jej dalszy ciąg w przyszłym: że Mordechaj nie pokłoni się Hamanowi ani też nie uklęknie.
Zastanawiano się dlaczego użyto takiej formuły stylistycznej. Może chodziło o wyrażenie przekonania, że nigdy Mordechaj – a także w późniejszych pokoleniach ci, którzy żywią podobne przekonania – nie usłuchają takiego rozkazu. Zawsze i wszędzie znajdą się tacy Żydzi, którzy pozostaną wierni swoim przekonaniom religijnym, nie ulegną presji.
Dzięki zdecydowanej i pełnej godności postawie Mordechaj zdołał obudzić swoich współbraci z marazmu, zmobilizować swoją siostrzenicę Esterę do działania. Słusznie zatem w ostatnim wersecie Księgi Estery Mordechaj został nazwany człowiekiem „dbałym o dobro swojego ludu i rzecznik pokoju dla całego pokolenia” (10,3).
